PUSULA

Hayatı Yaşatan Bilimin Öncüsü Willem Kolff’un İlham Veren Efsanevi Mirası

Yıldızların Altında Bir Pusula: Yaşam Kurtaran İcatların Mucidi Willem Kolff’un Ölümsüz Yolculuğu

Willem Kolff… Bir adı var ki, yankısı insanlığın en çaresiz anlarında yankılanıyor, binlerce umutsuz kalpte yankı buluyor. Ona “Yapay Organların Babası” diyoruz, ama Kolff bundan çok daha fazlasıydı.

Kolff, yaşam ve ölüm arasındaki o ince çizgide durarak insanları hayata döndüren, yaşam ışığını

yitirenlere umut olan gerçek bir kahramandı. Onun hikâyesi, bir insanın azim, hayal gücü ve derin insan sevgisiyle nasıl devasa bir miras bırakabileceğinin en çarpıcı kanıtı; yıldızlar kadar uzak ve bir o kadar gerçek.

Kolff, 14 Şubat 1911’de Leiden’da dünyaya geldi. Henüz çocukken yıldızların altında şekillenen hayalleri, babasının bir sanatoryumda hastaları iyileştirirken izlediği sahnelerle besleniyordu. Kolff için doktorluk, yalnızca bir hastalığı yenmek değil, insan ruhuna dokunmaktı. Küçücük bir çocukken

yüreğinde filizlenen bu saf sevgi ve şefkat, yaşamı boyunca onun pusulası oldu, yolunu çizdi, kaderini belirledi.

Bir gün, tıp öğrencisi Kolff, 22 yaşındaki genç bir adamın böbrek yetmezliğinden acılar içinde hayatını kaybedişine tanık oldu. İşte o an, Kolff’un kalbinde bir kıvılcım çaktı: Kaybı geri getiremezdi belki, ama gelecekteki kayıpları önlemek, hayatları kurtarmak mümkün olmalıydı. Kolff, bu anı “yaşam” için bir dönüş noktası olarak kabul etti ve kendini hayat kurtarmaya adadı. O günden itibaren, “Daha fazlasını yapabilirim,” diyen inancıyla yaşamla ölüm arasında duran herkese bir umut ışığı olmak için çalışmaya başladı.

Nazilerin işgali altındaki Hollanda’da, savaşın gölgesi her şeyi karartsa da Kolff’un cesareti daha da güçlendi. Kampen’e sürgün edildiğinde, burada Avrupa’nın ilk kan bankasını kurdu. Bu büyük bir

başarıydı; ancak ona yetmedi. Kolff, ölüme meydan okuyacak bir icadın peşine düştü: yapay böbrek. Ancak savaşın ortasında, kısıtlı kaynaklarla böyle bir şey nasıl mümkün olabilirdi? Kolff yılmadı; “Bir tek insanın bile yaşama şansı varsa, onu bulmalıyım” diyerek, elde ettiği her şeyi bu amaca adadı.

Hurda parçalar, portakal suyu kutuları, sosis kılıfları, eski araba parçaları ve çamaşır makineleri… Çoğuna göre değersiz, işe yaramaz şeylerdi. Ancak Kolff, bu parçaları bir araya getirerek hayat kurtaracak bir makineyi, adım adım, büyük bir azimle inşa etti. Yıldızlarla süslediği hayalini, savaşın ortasında hurda yığınlarının içinden doğan bir mucizeye dönüştürdü. İnsanların ölümle burun buruna geldiği anlarda, Kolff’un inşa ettiği yapay böbrek bir umut ışığı gibi parlamaya başladı.

Ve 1945’te, ölüme terk edilen bir kadın… Uremik komada, bilincini kaybetmiş, neredeyse nefesi tükenmiş bu kadının bedenine Kolff’un makinesi bağlandı. Saatler geçti, gözler makineden kadının

yüzüne kaydı, umut ve dualar gökyüzüne yükseldi. O an geldiğinde kadın gözlerini açtı ve hayata yeniden bağlandı. İlk sözleri ise herkesi şoke etti: “Kocamdan boşanacağım!” Bu cümle, ölümden dönen bir

insanın yaşamla ilk kavuşmasıydı. Kolff’un inancı ve bilime olan tutkusu, insanlığın en kutsal miraslarından birini yaratmıştı.

Bu zafer, Kolff için yalnızca bir başlangıçtı. Hayat kurtaran bu makineyi, savaş sonrasında dünyanın dört bir yanına ücretsiz gönderdi. Kolff’un gözünde bu icat, yalnızca kendisine ait bir başarı değildi, tüm

insanlığa bir hediyeydi. O, hayat kurtarmayı her türlü ticari değerin üzerinde gördü. Patent almayı bile reddetti; çünkü bu keşif, dünya ile paylaşılması gereken bir umuttu. Tıbbın sınırlarını zorlayan bu insanlık dersi, Kolff’un ismini insanlığın vicdanına kazıdı.

Willem Kolff’un geliştirdiği ilk diyaliz cihazı, oldukça basit malzemelerle yapılmış olmasına rağmen etkili bir şekilde çalışıyordu. Bu cihazın işleyişi şöyle özetlenebilir:

1. Kan Döngüsü: Cihaz, hastanın vücudundan kanı alarak dışarıda temizleme işlemi yapıyordu. Kan, cihazda sosis kılıflarından yapılmış yarı geçirgen tüplere yönlendiriliyordu. Bu tüpler, kanın içindeki atık maddeleri dışarıya atabilmesine olanak tanıyordu.

2. Difüzyon ve Dönüşüm: Kolff’un diyaliz cihazı, kanı yarı geçirgen bu tüpler aracılığıyla su ve elektrolitlerle dolu büyük bir kap içinde dolaştırıyordu. Kan bu tüplerin içinde hareket ederken, atık maddeler tüplerin dışındaki suya doğru difüze oluyordu. Yani, toksinler kanın içinden suya doğru geçerek temizleniyordu.

3. Temizlenmiş Kanın Geri Dönüşü: Kan, bu işlemlerden sonra temizlenmiş bir şekilde tüplerden çıkıyor ve hastanın vücuduna geri pompalanıyordu.

Bu işlem, böbreklerin normalde yaptığı toksinleri ve fazla sıvıyı uzaklaştırma işlevini taklit ediyordu. Kolff’un diyaliz cihazı, basit bir yapıya sahip olmasına rağmen, hayati tehlikede olan hastalara geçici olarak böbrek işlevi sağlayarak hayat kurtarıcı bir rol oynuyordu.

Cleveland Clinic’te yeni mucizeler yaratmak için kolları sıvayan Kolff, burada yapay kalp ve akciğer

geliştirmeye başladı. 1957’de ilk yapay kalp bir köpeğin bedeninde atmaya başladığında, tıp dünyası bu devrim niteliğindeki keşifle sarsıldı. Kolff, yalnızca böbrek yetmezliği çekenlere değil, kalp ve akciğer hastalarına da bir yaşam umudu sunuyordu. 1982’de, bir dişçi olan Barney Clark, Kolff’un geliştirdiği Jarvik-7 yapay kalbiyle tarihteki ilk insan oldu. Clark’ın bedeninde atan bu kalp, Kolff’un azmi ve adanmışlığının simgesiydi.

Yıllar geçti; Kolff çalışmalarına hiç ara vermedi. 1986’da emekli olduğunda bile laboratuvarından ayrılmadı. Bilim dünyasına 600’den fazla makale, sayısız icat ve yenilik bırakarak emekli oldu; ama onun için emeklilik sadece bir unvandı. Yaşamın kıyısında duran her insana bir umut ışığı olmak için, durmaksızın çalışmaya devam etti. 2002’de Albert Lasker Ödülü'nü aldığında, “Yaşama dönen her insan, bana verilen en büyük ödüldür” diyerek insanlığa olan bağlılığını gösterdi.

SABİTAK'ın İlham Kaynağı Kolff'un İzinde: Yıldızlara Giden Yol

Kolff’un hikayesi, SABİTAK’ın temel aldığı değerlerle iç içe, ruhunu aydınlatan bir rehberdir. SABİTAK, Kolff’un insan hayatına olan derin bağlılığını, bilime olan sarsılmaz inancını ve etik değerlerle yoğrulmuş hizmet anlayışını kendine pusula edinmiştir. Kolff’un sınırlı imkânlarla bile

imkânsızı başarma azmi, SABİTAK’ın her zorluğa karşı çözüm üretme kararlılığının ta kendisidir. SABİTAK, Kolff’un “Her yaşam değerlidir” felsefesini yaşatıyor, sağlık ve bilim dünyasında çığır açan yenilikler yaratmak için bu ilham dolu yolda yürümeye kararlı.

Kolff, mirasını SABİTAK’a taşıyarak, sağlık profesyonellerini, mühendisleri ve bilim insanlarını

yıldızlara yönlendiren bir ışık gibi parlıyor. SABİTAK, Kolff’un izinden giderek, Türkiye’de sağlık ve teknoloji alanında liderlik yaparken insanlığa hizmet etmenin kutsal misyonunu sürdürüyor. Kolff’un azmi, inancı ve insanlığa olan sevgisi, SABİTAK’ın yol gösterici pusulası olarak, geleceğin sağlık

çözümlerini şekillendirmeye devam ediyor.

“Bir insanın hayatını kurtarmanın verdiği mutluluk, benim en büyük ödülüm.” — Willem Kolff

SABİTAK, Kolff’un bu ilham dolu sözünü kalbinin en derinlerinde taşıyor; insanlığın iyiliği için bilimi ve teknolojiyi rehber alarak, yeni yıldızlar yaratmaya, geleceğin sağlık dünyasını aydınlatmaya devam ediyor.

Kaynaklar:

• The Willem Johan Kolff Papers, J. Willard Marriott Library, The University of Utah. Bu koleksiyon, Kolff’un yapay organ projeleri, diyaliz makinesi çalışmaları ve kişisel hayatına dair detayları barındırır.

• Cleveland Clinic Foundation arşiv kayıtları ve akademik makaleler: Kolff’un Cleveland Clinic’teki çalışmaları, yapay organların geliştirilmesi ve klinik uygulamalar açısından öncü rolüne dair bilgiler içerir.

• Albert Lasker Vakfı Ödül Arşivi: Kolff’un Lasker Ödülü’ne layık görülmesi ve bu ödülün verilme gerekçeleri ile ilgili detaylar sunar.

• Japan Prize Foundation belgeleri: Kolff’un Japonya’dan aldığı Japan Prize ödülüne dair açıklamalar ve Kolff’un dünya çapındaki etkisine dair değerlendirmeler içerir.

• Modern tıp dergilerinde yer alan retrospektif makaleler ve güvenilir web siteleri: Kolff’un buluşları, etik anlayışı ve sağlık teknolojilerine katkıları üzerine güncel bilgiler sunar.